Η Αγιογραφία, Παράθυρο στην Ορθόδοξη Εκκλησία
‘’Η Αγιογραφία ως Μάρτυρας της Πίστης’’
Η αγιογραφία αποτελεί ένα ζωντανό και ουσιαστικό κομμάτι της Ορθόδοξης παράδοσης και ξεκίνησε από μία ανάγκη αναπαράστασης του ιερού, με την εκκλησία μέσω και των εικόνων να ερμηνεύει τα γεγονότα της Αγίας Γραφής.
Η αγιογραφία όμως δεν είναι θέμα τεχνικής μόνο. Είναι αναγκαίο για την αγιογράφηση να υπάρχει ένα θεολογικό υπόβαθρο από τον αγιογράφο, για την απεικόνηση του ιερού στοιχείου όπως αρμόζει. Γι’ αυτό για τον αγιογράφο δεν υπάρχει χώρος για προσωπικές εμπνεύσεις ή αυτοσχεδιασμούς, αλλά να είναι άνθρωπος που μετέχει στα γεγονότα της Εκκλησίας και ξέρει την Αγία Γραφή.
Οι αγιογραφίες ακολουθούν μία παράδοση, αλλά όχι με την έννοια της επανάληψης ή της αντιγραφής, αφού τις αγιογραφίες τις γράφουμε, δεν τις ζωγραφίζουμε. Στην εκκλησία μπορείς να δεις έναν χώρο γραφής γιατί για παράδειγμα οι τοιχογραφίες αποτελούν μια σύνθεση που εμφανίζεται μία και μόνο φορά ακολουθώντας τα νοητικά σχήματα της ιστορίας που έγινε πίστη μετά από αιώνες. Έτσι η αγιογραφία είναι μια ακολουθία όπου κάθε εικόνα εντάσεται σε ένα σύνολο που έχει δομή και δεν είναι απλά μια συλλογή.
Κάποιες βασικές αρχές της Αγιογραφίας
· Μια ουσιαστική βασική αρχή είναι ότι η εικόνα αποτυπώνει γεγονότα πάνω σε δύο διαστάσεις, ποτέ σε τρεις διαστάσεις όπου δεν έχουμε βάθος και έτσι οι μορφές είναι πιο απλές και συμβολικές, κάτι που βοηθά τους πιστούς να επικεντρωθούν στην προσευχή και τη δέηση. Η δισδιάστατη απεικόνιση τονίζει ότι η αγιογραφία είναι ένα παράθυρο προς τη θεία και πνευματική πραγματικότητα. Η χρήση της δισδιάστατης τέχνης ενισχύει τον συμβολικό χαρακτήρα της αγιογραφίας, υπενθυμίζοντας στους πιστούς ότι αυτό που βλέπουν είναι ένα πνευματικό σύμβολο. Είναι ο πιστός που στέκεται μπροστά στην εικόνα η οποία δεν είναι έργο μουσειακό, ούτε έργο τέχνης. Είναι γεγονός το οποίο μας καλεί για να συμμετέχουμε στην προσευχή.
Συνολικά, η δισδιάστατη απεικόνιση στις αγιογραφίες δεν είναι απλώς μια καλλιτεχνική επιλογή, αλλά μια έκφραση της θεολογικής και πνευματικής παράδοσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
· Μια άλλη βασική αρχή είναι η έλλειψη περιβάλλοντος και η εστίαση αποκλειστικά στη μορφή του Αγίου κάτι που έχει θεολογικές και συμβολικές βάσεις. Αυτή η απουσία φυσικού περιβάλλοντος υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι Άγιοι ζουν σε μια πνευματική πραγματικότητα που υπερβαίνει τον φυσικό κόσμο.
Επίσης στις εικόνες δεν έχουμε ποτέ σκιές γιατί μέσα στην εικόνα όλα είναι φως. Το φως μέσα στο οποίο είναι λουσμένες οι εικόνες, ειδικά οι εικόνες που είναι πάνω σε ξύλο, είναι με χρυσό και το εκφράζουν.
Συνοπτικά, η έλλειψη περιβάλλοντος στις αγιογραφίες είναι μέρος μιας βαθύτερης θεολογικής και πνευματικής παράδοσης που επιδιώκει να εστιάσει στην πνευματική ουσία και τη θεία φύση των Αγίων.
‘’Η Διαχρονική Αξία της Αγιογραφίας’’
Πολλές φορές δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τι δηλώνουν οι αγιογράφοι με τις εικόνες γιατί χρησιμοποιούν κώδικες και ακολουθούν στην ουσία τους ανθρώπους που έδωσαν αγώνα για να υπάρχουν αυτές οι εικόνες μέσα στην Εκκλησία μας. Αυτή η κωδικοποίηση όμως καταγράφει μία ιστορία.
Η αγιογραφία είναι ένας τρόπος γραφής για αυτούς που δεν γράφουν και δεν διαβάζουν και ένας τρόπος να μην ξεχάσουμε την ιστορία μας σε επίπεδο πίστης.
Αν οι παλιοί επέμεναν στην αγιογράφηση και με τον τρόπο που το έκαναν ήταν για να μείνει για αιώνες και όχι απλά για να φανεί τότε.
Γι’ αυτό ακόμη και σήμερα, η αγιογραφία διατηρεί την αξία της ως μέσο έκφρασης της θρησκευτικής πίστης και πνευματικότητας. Οι αγιογραφικές εικόνες συνεχίζουν να εμπνέουν, να παρηγορούν και να ενώνουν τους πιστούς σε όλο τον κόσμο.
Η σημασία της αγιογραφίας διατηρείται ζωντανή, καθώς οι ιστορίες των αγίων συνεχίζουν να ενισχύουν την πνευματική ζωή των πιστών. Μέσα από την αγιογραφία, η Εκκλησία συνεχίζει να διατηρεί την παράδοσή της και να προσφέρει ένα αγκίστρι ελπίδας. Και μέσα από τις εικόνες των αγίων, η αγιογραφία μας υπενθυμίζει την παρουσία του θείου στην καθημερινή μας ζωή και μας εμπνέει να ακολουθούμε την πίστη και την αγάπη.